Bilişsel Yaşlanmayı Geciktirmenin Yolları
‘Yaşlanma’ dendiğinde aklınıza yalnızca fiziksel değişimler mi geliyor? Saçlarınızın beyazlaması, yüzünüzdeki ince çizgiler, ellerinizin buruşması, göz çevrenizdeki kırışıklıklar… Peki ya ‘bilişsel yaşlanma’? Yaşlanma, sadece fiziksel değişimlerle sınırlı değildir; yaşın ilerlemesiyle birlikte bilişsel becerilerde de birtakım değişikler oluşmaya başlar. Hafıza sorunları, odaklanma problemleri, kısalan dikkat süresi, karar verme gibi bilişsel yetiler, ilerleyen yaşla birlikte zayıflayabilir. Genetik faktörlerin yanı sıra çevresel faktörler de bilişsel becerilerin yaşla zayıflaması üzerinde etki sahibidir. Dolayısıyla sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleriyle bilişsel yaşlanmayı geciktirmek mümkün olabilir.
Harvard Health Publishing’te yer alan makalelere ve bilişsel yaşlanma konusunda yürütülen bilimsel araştırmalara göre yapılacak birtakım yaşam tarzı değişiklikleri ile her yaşta beyni güçlendirmek, bilişsel becerileri iyileştirmek mümkün. Tüm bu çalışmaların ortak olarak değindiği en kritik konulardan biri kötü alışkanlıkları terk etmek, diğeri ise sağlıklı beslenme ve egzersiz. Tabii en az bunlar kadar önemli olan bir diğer önlem de beyni genç tutmak için öğrenmeye devam etmek. Gelin, bilişsel yaşlanmayı geciktirmek için neler yapılabilir daha derinlemesine keşfedelim.
Kötü alışkanlıklardan uzak durun
Tütün ürünleri, alkol gibi zararlı alışkanlıkların bütüncül sağlığı tehdit ettiği bilinen bir gerçek. Fakat özellikle beyin sağlığı için oldukça zararlı. Her yaşta bilişsel becerilerinizin aktif olmasını ve beyninizin genç kalmasını istiyorsanız, kötü alışkanlıklarınızı terk etmelisiniz.
Sağlıklı beslenin
Beslenme, bilişsel sağlığın korunmasında önemli bir rol sahibi. Araştırmalar, doğru beslenme alışkanlıklarının bilişsel gerilemeyi önlemeye yardımcı olabileceğini gösteriyor. Özellikle Akdeniz Diyeti’nin bilişsel rahatsızlıkları önlemede etkili olduğu kanıtlanmış. Yapılan bir araştırmaya göre Akdeniz Diyeti’ni benimsemiş bireylerde Alzheimer riskinin daha düşük olduğu bulunmuş.
Egzersizi yaşam tarzı haline getirin
Egzersiz, beyin sağlığını korumada ve bilişsel yaşlanmayı yavaşlatmada kritik bir öneme sahip. Yapılan araştırmalar, egzersiz yapmanın hafızayı iyileştirdiğini ve düşünme becerilerini güçlendirdiğini gösteriyor. Öte yandan egzersiz, beyin iltihaplanmasını azaltarak nörodejeneratif hastalıklara karşı koruma da sağlayabilir.
Yeterli uyku uyuyun
Uykusuz kaldığınız günlerde muhtemelen kafanızı toplamakta güçlük çektiğinizi fark etmişsinizdir… Odaklanmakta zorlanabilir, bir şeyleri çok güç hatırlayabilirsiniz. Bunun sebebi yeterli uykunun beyin sağlığındaki yeri ve önemi. Araştırmalar gösteriyor ki yetersiz uyku, hafıza problemlerine yol açabiliyor.
Stres yönetimini öğrenin
Bilimsel çalışmalar gösteriyor ki strese uzun süre maruz kalmak, özellikle hipokampüste nöron kaybına yol açıyor ve bu da bilişsel becerilerin zayıflamasına neden oluyor. Stres her ne kadar modern dünyada kaçınılmaz olsa da stres yönetimini öğrenmek hem beyin sağlığımızı hem de bütüncül sağlığımızı korumak için çok önemli. Nefes egzersizleri, mindfulness pratikleri, meditasyon gibi çeşitli stres yönetimi araçlarını günlük rutinlerinize ekleyebilirsiniz.
Her zaman öğrenmeye devam edin
Ne demişler; ‘İşleyen demir pas tutmaz.’ Harvard Health Publishing’e göre daha yüksek eğitim seviyeleri yaşlılıkta daha iyi zihinsel işlevlerle ilişkilendiriliyor. Uzmanlar, daha fazla eğitimin bir kişiyi zihinsel olarak aktif olma alışkanlığına sokarak hafızayı güçlü tutmaya yardımcı olabileceğine inanıyor. Yani yaşınız kaç olursa olsun öğrenmeye devam ederek beyin ve zihin sağlığınızı destekleyebilir, bilişsel becerilerinizin güçlenmesini sağlayabilirsiniz. Yeni bir dil öğrenmek, yeni bir hobiye başlamak ya da hiç denemediğiniz bir spor dalıyla ilgilenmek beyin ve zihin sağlığınızı korumanızı destekleyebilir.
Sağlıklı sosyal ilişkiler geliştirin
Ne kadar sosyal olduğunuzu hiç düşündünüz mü? Sevdiklerinizle yeterince iletişim kuruyor, yüz yüze görüşmeler planlıyor, sosyalleşmek için planlar yapıyor musunuz, yoksa vaktinizin çoğunu evde, yalnız veya sosyalleşmeden uzak mı geçiriyorsunuz? Bilimsel araştırmalar sosyal etkileşimin bilişsel işlevleri geliştirebileceğini gösteriyor. Yapılan bir çalışma, sosyal etkileşimin, sadece uzun vadede değil, kısa vadede de bilişsel işlevleri güçlendirebileceğini ve zihinsel aktiviteye benzer şekilde bir ‘zihinsel egzersiz’ etkisi yaratabileceğini öne sürüyor.
Rutin sağlık kontrollerinizi ihmal etmeyin
Düzenli sağlık taramaları, bilişsel gerilemeye yol açabilecek risk faktörlerini erken tespit etmeyi sağladığı için aksatmamanızda fayda var. Örneğin, yüksek tansiyon, diyabet ve yüksek kolesterol gibi kardiyovasküler hastalıklar, beyne giden kan akışını etkileyerek bilişsel bozulmaya yol açabilir. Rutin kontroller, bu durumları erken teşhis edip tedavi etmeye yardımcı olabilir.
Özellikle aile geçmişinizde Demans, Alzheimer gibi rahatsızlıklar varsa risk faktörlerini erken tespit etmeniz çok daha önemli. Her yıl düzenli olarak yaptıracağınız sağlık kontrolleri ile hem beyin-zihin sağlığınızı hem de bütüncül sağlığınızı koruyabilirsiniz.
Benzer Yazılar
